Miyom Nedir?
Miyom uterusun (rahimin) kas tabakasından kaynaklanan iyi huylu bir tümördür. Kadınlar arasında oldukça sık görülür ve rahim alma (histerektomi) ameliyatının en sık sebebi miyomlardır. Miyomlar sıklıkla yoğun adet görme, adet dışında kanama, sık idrara gitme, uzun süren kasık ağrısı ve kısırlığa yol açarlar. Miyomlara bağlı olarak aşırı kanaması olan kadınlarda zamanla kansızlık gelişir. Fakat bazı miyomlar hiçbir belirti vermeyebilir ve muayene esnasında saptanabilir. Hiçbir şikayete yol açmayan bazı miyomlar elle karın muayenesinde saptanabilecek kadar büyük olabilirler ve bunlara ‘dev miyomlar’ denir.
Miyomlar rahimde kaynaklandığı yere göre şikayetlere yol açarlar. Örneğin korpus anteriorda (rahimin ön duvarında) bulunan miyomlar idrar torbasına bası yaparak sık idrar gitmeye, korpus posteriorda (rahimin arka duvarında) bulunan miyomlar barsaklara yapışarak kronik ağrıya, intramural (rahim kas tabakası içinde olan) olanlar sık ve yoğun kanamaya ve submüköz (rahim iç tabakasında) olanlar kısırlığa veya tekrarlayan düşüklere yol açarlar. Bazı miyomlar da bu şikayetlerin biri veya birkaçı görülürken bazı miyomlar da hepsi birden görülebilir.
Miyomlar tek veya multiple (çok sayıda) bulunabilir. Multiple miyomlar da bu şikayetler daha sık görülür. Miyomlar hep aynı büyüklükte kalabileceği gibi zamanla veya hızlı bir şekilde büyüyebilirler. Miyomların büyümesi esnasında miyom içinde dejenerasyon görülebilir ve bu durum hasta da ağrıya sebep olur. Miyomlar ultrasonda ki görüntülerine göre hipoekoik ve hiperekoik olarak ayrılırlar. Hipoekoik miyomlar normal uterus (rahim) dokusuna göre daha siyah, hiperekoik miyomlar ise normal uterus dokusuna göre daha parlak olarak izlenir.
Miyomlar siyahi, erken adet görmeye başlamış, hiç doğum yapmamış , obez, ailesinde miyom izlenen ve fazla kırmızı et tüketen kadınlarda daha fazla görülme eğilimindedir. Çok doğum yapmış kadınlarda ve düzenli egzersiz yapan kadınlarda daha nadir görülür.
Miyomlar Neden Olur?
1. İlk Adet Yaşı
İlk adetini daha erken görenlerde miyom gelişme ihtimali daha fazladır. Bunun sebebi de kadının daha uzun dönem östrojene maruz kalmasıdır.
2. Ailesel Yatkınlık
Miyomların yaklaşık %50’nde genetik anormallikler saptanmıştır. Annesinde veya kız kardeşinde miyom olan hastalarda miyom görülme olasılığı fazladır. Tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine oranla daha fazla miyom görülür.
3. Irk
Miyomlar siyahi kadınlarda beyaz kadınlara oranla 2-3 kat daha fazla görülmektedir.
4. Doğum Sayısı
Çok doğum yapan kadınlarda hiç doğum yapmamış kadınlara oranla daha az miyom görülür.
5. Obezite ve Diyet
Vücut kitle indeksinin artması miyom görülme sıklığını arttırdığından dolayı obez kadınlarda daha fazla miyom izlenmektedir. Ayrıca kırmızı etten zengin beslenen kadınlarda, yeşil sebzelerden zengin diyetle beslenen kadınlara oranla daha sık miyom görülür. Yine alkol alımı da miyom görülme sıklığını arttırır.
6. Artmış Östrojen Düzeyi
Myomların kesin nedeni bilinmemekle beraber kadınlık hormonu olarak bilinen östrojenin miyomların büyümesine yol açtığı düşünülmektedir. Miyomlar normal rahim kas tabakasına göre daha fazla oranda östrojen reseptörü içermektedir. Çünkü menopoz döneminde östrojen hormonu azaldığı için miyomlar da küçülür hatta kaybolabilir. Diğer kadınlık hormonu olan progesteron ise miyomlar üzerine hem baskılayıcı hem de uyarıcı rol oynayabilir.
Miyomlar Nasıl Oluşur?
Tümörü tanımlamak için fibromyom, myofibrom, leiomyofibrom, fibroleiomyom, myom, fibrom ve fibroid gibi farklı isimler kullanılmasına rağmen en kabul edilebilir isimlendirme miyomdur.
Sıklığı kadınlar arasında yaklaşık olarak %25 olarak belirtilir fakat bütün miyomlar herhangi bir şikayete yol açmadığı için tanısı konulmamış kadınlarda bulunmaktadır. Bu kadınları da hesaba katarsak miyomların görülme sıklığı ortalama %70 olarak belirtilmektedir. Rahim alma ameliyatının (histerektomi) en sık sebebi miyomlardır. Miyomlar rahim kas tabakasından anormal organizasyon sonucu oluşmaktadır. Kas tabakasının doğal seyrinin dışında kitle olarak izlenmektedir. Bu kitle kas tabakasının doğal fonksiyonunu yapmasına engel olur ve dolayısıyla şikayetlere neden olur.
Miyomlar Nerelerde Oluşur?
Uterus (rahim) 3 tabakadan oluşur. En iç tabaka ‘endometrium’ diye adlandırılan rahim içini döşeyen tabakadır. Ortada ‘myometrium’ dediğimiz kas tabakası vardır ve bu tabaka miyomların geliştiği tabakadır. Rahimin en dış tabakası ise onu ince bir zar gibi saran ‘seroza’ tabakasıdır.
Yandaki şekilde de görüldüğü gibi miyomlar bu katmanlar arasında değişik yelerde ve boyutlarda görülebilir. Rahimin iç tabakasında veya dış tabakasında görülmelerine rağmen bütün miyomların oluştuğu tabaka ‘myometrium’ tabakasıdır ve buradan büyüyerek diğer katmanları etkiler.
- Rahimin iç takasında olan miyomlar ‘submüköz miyomlar’ olarak adlandırılır (0,1,2 numaralı miyomlar). Bu submüköz miyomlar büyüyerek rahim ağzından vajinaya çıkabilirler ve ‘vajene doğmuş miyom’ olarak adlandırılırlar.
- Kas tabakası içerisinde gelişen miyomlara ‘intramural miyomlar’ denir (2,3,4,5 numaralı miyomlar).
- Rahimin en dış tarafında görülüp rahim yüzeyinden dışarıya doğru büyümüş miyomlara da ‘subseröz miyomlar’ denir (5-6 numaralı miyomlar).
- Bazı miyomlar ince bir sap şeklinde rahime bağlı olarak izlenir ve bu miyomlara ‘saplı subserozal miyom’ denir (7 numaralı miyom). Subserozal miyomlar rahim dışına doğru büyüyerek rahimin dış yüzeyinde düzensiz bir görünüme sebep olurlarsa ‘egzofitik görünümlü miyom’ olarak isimlendirilir.
- Miyomlar büyüklüklerine göre bu tabakaların tamamını etkileyebilir ve bu miyomlara ‘transmural miyomlar’ denir (2-5 numaralı miyomlar).
- Bazen de bir miyom rahimden koparak karın içerisinde bir yerde büyümeye devam edebilir ve bu miyomlara da ‘parazitik miyomlar’ denir.
- Bir miyom rahimin ön duvarından kaynaklanıyorsa ‘korpus anteriorda miyom’ arka duvarından kaynaklanıyorsa ‘korpus posteriorda miyom’ olarak adlandırılır.
- Eğer miyom rahimin tepesinden kaynaklanıyorsa da ‘fundus kaynaklı miyom’ olarak adlandırılır.
- Bir miyom rahimin sağ veya sol yan duvarından kaynaklanarak rahimi taşıyan bağların içine doğru büyüyebilir ve bu miyomlara ‘intraligamenter miyom’ denir.
- Rahim ağzında (serviks) da nadiren miyom görülebilir. Bu miyomlara da ‘servikal miyomlar’ denir.
Miyomların Belirtileri Nelerdir?
Miyomların çoğunluğu küçük ve asemptomatik (herhangi bir şikayete yol açmayan) olmalarına rağmen miyomu olan birçok kadında çeşitli problemlere yol açmakta ve tedavi gerekmektedir. Hiçbir semptoma yol açmayan miyomlar ise rutin jinekolojik muayene esnasında tanı alırlar. Miyomların semptomlara yol açması rahimin neresinden kaynaklandığına, boyutuna ve sayısına bağlıdır. Miyomlar tek veya milimetrik olabileceği gibi multipl (çok) sayıda ve büyük kitleler olarak da görülebilirler. Çok büyük olan miyomlara dev miyom denir.
Miyoma bağlı semptomlar 4 farklı kategoride değerlendirilir:
Anormal Kanama: Yoğun veya uzamış adet kanaması, miyomların en yaygın semptomudur. Miyoma bağlı anormal kanaması olan kadınlarda, bu kanamaya bağlı olarak demir eksikliği anemisi, sosyal hayat kalitesinde düşme ve iş hayatında verimsizlik gibi ek sorunlar görülebilir.
Anormal kanama miyomların lokalizasyonuna ve sayısına bağlıdır. Genellikle rahimin dış tabakasının altından gelişen miyomlar (subseröz miyomlar) kanamaya neden olmazlar. Fakat rahim iç tabakasının altından kaynaklanan miyomlar (submüköz miyomlar) ise çoğunlukla anormal kanamaya neden olur. Kas tabakasının arasından kaynaklanan miyomlar da (intramural miyomlar) kanama yapabilir.
Kitleye Bağlı Bası Semptomları: Leiomyomlar anormal kanama kadar olmasa da kitlelerinden kaynaklanan bası semptomlarına sebep olurlar. Korpus anterior kaynaklı (rahimin ön duvarından kaynaklanan) büyük miyomlar önde idrar torbasına bası uygulayarak sık idrara çıkma, idrar yapmada zorluk veya hiç idrar yapamama gibi semptomlara sebep olurlar. Nadiren böbrekler ile idrar arasında bulunan idrar yoluna bası yaparak idrar akışını engelleyerek böbreklerde büyümeye neden olabilirler. Korpus posterior kaynaklı (rahimin arka duvarından kaynaklanan) miyomlar kalın bağırsağa bası yaparak kabızlığa yol açabilirler.
Ağrı: Miyomu olan kadınlar miyomu olmayan kadınlara oranla daha fazla ağrı hissederler. Dismenore (adet döneminde ağrı) adet sırasında daha yoğun kanama meydana geldiği için olabilir. Bu kadınlar ilişki sırasında miyomu olmayan kadınlara göre daha fazla ağrı hissederler. Miyomların dejenerasyonu da pelvik ağrıya neden olabilir. Miyomun dejenerasyonundan kaynaklanan ağrı genellikle ağrı kesiciler verilerek gözlemlenerek tedavi edilir. Saplı subseröz miyomlar kendi etrafında dönerek şiddetli ağrı oluşturabilirler ve cerrahi olarak müdahale etmek gerekebilir.
Üreme ile İlgili Semptomlar: Miyomlar (özellikle submüköz ve intrakaviter komponenti olan intramural miyomlar) rahim içini bozarak gebe kalmayı engellerler veya düşük riskini arttırırlar. Miyomlara bağlı kısırlığın yaklaşık %2-3 olduğu tahmin edilmektedir. Submüköz miyomlar gebe kalmayı en çok etkileyen miyomlardır. Bunlar histeroskobik olarak çıkartıldığında gebelik oranları artar. Miyomu olan bir kadın gebe kaldığında ise plasenta ablasyonu (bebeğin eşinin erken ayrılması), fetal büyüme geriliği (bebekte gelişme geriliği), malprezantasyon (bebeğin ters olması) ve erken doğum gibi bazı risklerle karşılaşabilir.